Bologna, 45e verjaardag van het bloedbad. Mattarella: "Een meedogenloze neofascistische subversieve strategie."
BOLOGNA – Bologna vergeet niet. Op de 45e verjaardag van het bloedbad in het treinstation herdenkt de stad de 85 slachtoffers en 200 gewonden. De herdenking begint in het Palazzo d'Accursio met een bijeenkomst tussen instellingen en de familievereniging van de slachtoffers, gevolgd door een processie van de Via Ugo Bassi naar de Piazza delle Medaglie d'Oro, en officiële toespraken, onderbroken door het drievoudige fluitsignaal van een locomotief dat een minuut stilte inluidde om 10:25 uur, het tijdstip waarop de bom ontplofte op 2 augustus 1980.
Minister Anna Maria Bernini sprak ook op de binnenplaats van het Palazzo d'Accursio ("Het is een eer en een bron van trots om hier te zijn"), maar werd uitgedaagd door een burger die applaus kreeg van de aanwezigen. Vervolgens vertrok de stoet naar het station: Paolo Bolognesi werd met een daverend applaus begroet; het was zijn laatste stoet als voorzitter van de familievereniging.
President Mattarella noemde het bloedbad een "onuitwisbaar teken van onmenselijkheid, veroorzaakt door een meedogenloze neofascistische subversieve strategie die gericht was op een aanval op constitutionele waarden, sociale verworvenheden en daarmee op onze burgerlijke samenleving." Bolognesi's toespraak werd breed geprezen, zelfs toen hij premier Meloni aanviel: "Het veroordelen van het bloedbad van Bologna zonder de fascistische wortels ervan te erkennen en te veroordelen, is als het veroordelen van de vrucht van een giftige plant, terwijl je de wortels ervan blijft bewateren."
Belangrijkste punten
"We moeten samen blijven werken aan waarheid en gerechtigheid, en dat zullen we ook voor Ustica doen," zei Lepore vanaf het podium. "De afgelopen dagen heb ik gesproken met de Nationale Coördinatie van Families van Alle Massamoorden, en zij hebben het voorstel geaccepteerd om onze stad tot hun hoofdkwartier te maken. We zullen de vergetelheid bestrijden, omdat degenen die onze steden dodelijk verwond hebben, vertrouwen hebben in de tijd. Vervolgens zullen we samen een herdenkingspark aanleggen naast het station, groen als hoop, rood als herinnering. We zullen 11 hectare ontsluiten in Ravone, waarachter het Herdenkingscentrum komt: we willen dat iedereen het kan bezoeken voor de morele en burgerlijke wedergeboorte van ons land."
"Bolognesi heeft het recht om de langste en meest gedetailleerde toespraak te houden, vol interpretaties waar ik het niet mee eens ben, en ik zal met groot respect naar hem luisteren", zei minister Bernini. Ze doelde daarbij op alle verwijzingen naar de actualiteit en de huidige regering. "Op het podium zal mijn ongenoegen niet blijken", legde ze aan het einde van haar toespraak uit aan enkele functionarissen.
Na Bolognesi en de minuut stilte sprak burgemeester Matteo Lepore. "Ik wil de magistraten, de advocaten en de familievereniging bedanken. Ik wil in het bijzonder magistraat Mario Amato noemen, die door de NAR is vermoord. Zijn kinderen hebben me gevraagd een plein of straat in de stad naar hun vader te vernoemen: het zou een ware eer zijn voor Bologna." En zich tot Bolognesi wendend, zei hij: "Paolo, sta me toe je te omhelzen. Het is een gebaar dat het hele plein graag zou maken."
Het is het meest ontroerende moment van de herdenking van het bloedbad: de drievoudige fluittoon van de locomotief en een minuut stilte voor de slachtoffers van het bloedbad.
"Volgend jaar zal een nieuwe voorzitter vanaf dit podium spreken, gekozen door de vergadering van vandaag van de vereniging van nabestaanden van de slachtoffers van het bloedbad van 2 augustus 1980. Zij zullen Paolo Lambertini nomineren, de huidige vicevoorzitter, een functie die hij negen jaar bekleedt, zoon van Mirella Fornasari, een sigarenmedewerkster die omkwam bij het bloedbad. Van mijn kant zal ik mijn inzet voortzetten en mijn bijdrage leveren als erevoorzitter van de vereniging. De bladeren mogen dan wel verkleuren, maar we zullen onze wortels behouden", besloot Paolo Bolognesi zijn toespraak, die te laat was voor de minuut stilte van 10.25 uur.
"Hoe hebben wij, onze families, het al die jaren overleefd?" vragen de jongeren zich af. "We zijn als bomen die hun bladeren verliezen, maar hun wortels intact laten." Het zijn de ontroerende woorden van Paolo Bolognesi.
"Cijfers zoals die van Bellini onthullen een duistere draad die de Anti-Maffia Commissie had moeten onderzoeken en dieper had moeten ingaan op de banden tussen de maffia en de geheime diensten, maar die dat niet heeft gedaan", aldus Bolognesi. "Vanaf dit moment herhaal ik mijn verzet tegen de benoeming van Chiara Colosimo" als voorzitter van de Parlementaire Anti-Maffia Commissie.
De historische vonnissen in het bloedbad kwamen in 2025, met de definitieve levenslange gevangenisstraffen voor Cavallini en Bellini. "Dit schitterende resultaat is mede te danken aan ons verdedigingsteam, bestaande uit de advocaten Lisa Baravelli, Alessia Merluzzi en Alessandro Forti, gecoördineerd door advocaat Andrea Speranzoni, die met grote toewijding en inzet deze historische juridische onderneming tot een goed einde hebben gebracht." Opnieuw applaus vanaf het plein, waaronder ook de secretaris van de Democratische Partij, Elly Schlein.
"Het P2-plan omvatte de scheiding van carrières, die de regering als hervorming wil doorvoeren. We maken ons zorgen over artikel 31 van het veiligheidsdecreet: het lijkt een eerbetoon aan degenen die trouw hadden gezworen aan de Grondwet, maar zich er in feite van hebben gedistantieerd en zo de democratie probeerden te ondermijnen", buldert Bolognesi.
Van de duizenden mensen die zich verzameld hadden op de Piazza Medaglie d'Oro op het station van Bologna, kreeg president Paolo Bolognesi een langdurig applaus, terwijl senaatsvoorzitter Ignazio La Russa en premier Giorgia Meloni werden uitgejouwd. "Tegen de premier, die ons ervan beschuldigt haar bloot te willen stellen aan vergelding, door het verleden te herdenken waaruit zij komt, en ook het verleden waaruit de daders van de massamoorden voortkwamen, willen we zeggen dat respect voor instellingen één ding is, maar het accepteren van eigenbelangrijke herschrijvingen van de geschiedenis is iets anders, iets wat we absoluut niet willen toestaan," zei Paolo Bolognesi, voorzitter van de Vereniging van 2 Augustus, vanaf het podium op het station van Bologna. "President Meloni", zei hij, "die het bloedbad van Bologna veroordeelt zonder de fascistische wortels ervan te erkennen en te veroordelen, is als het veroordelen van de vrucht van een giftige plant terwijl je de wortels ervan blijft bewateren."
Paolo Bolognesi spreekt voor het laatst vanaf het podium op de Piazza Medaglie d'Oro, als voorzitter van de Vereniging van Nabestaanden van Slachtoffers. "We moeten erkennen dat bepaalde personen maar één manier hebben om goed uit deze zaak te komen: er niet over praten, hopen dat het vergeten wordt. De voorkeursbehandeling die de daders van het bloedbad krijgen, is ongelooflijk. Degenen die meerdere levenslange gevangenisstraffen uitzitten en nooit berouw hebben getoond, zijn nu vrij. Het is een feit dat alle daders zich bij de MSI hebben aangesloten."
Op de aanval van 2 augustus 1980 "reageerden Bologna, Emilia-Romagna en Italië prompt en vastberaden, waarbij ze alle mogelijke solidariteit betuigden en – benadrukt Mattarella verder – het destabiliserende plan, de medeplichtigheid zelfs binnen het staatsapparaat, en de complotten van degenen die het bloedbad leidden, verwierpen." "Op deze verjaardag hernieuwen we ons medeleven met de families van de slachtoffers. Dit is de uitdrukking van een hechte gemeenschap die vasthoudt aan de democratische principes die de daders van het bloedbad probeerden uit te wissen, angst zaaiden om instellingen te ondermijnen, en het land richting autoritarisme probeerden te duwen, met verantwoordelijkheden die werden vastgesteld dankzij het volhardende werk van magistraten en ambtenaren. De getuigenis van de Vereniging van Families van Slachtoffers, die altijd het licht heeft laten schijnen op de weg die leidde tot de ontmaskering van de daders en aanstichters, verdient de dankbaarheid van de Republiek", besluit Mattarella. "Het is een prachtig voorbeeld van trouw aan de grondwettelijke waarden, vooral voor jongeren."
"Het bloedbad op het treinstation van Bologna heeft een onuitwisbare indruk van onmenselijkheid achtergelaten op de Italiaanse identiteit, het resultaat van een meedogenloze neofascistische subversieve strategie die gericht was op het ondermijnen van constitutionele waarden, maatschappelijke verworvenheden en daarmee ook ons beschaafde samenleven. 2 augustus, vijfenveertig jaar geleden, met de verminkte lichamen, de vele onschuldige doden, het immense lijden van familieleden, de ontreddering van een stad en daarmee van de hele nationale gemeenschap, staat in het geheugen van de natie gegrift", aldus de president van de republiek, Sergio Mattarella.
"Het moet gezegd worden: de rest van Italië heeft ook recht op waarheid en gerechtigheid. Laat de zelfbenoemde minister van Justitie daar maar voor zorgen." Aldus Pier Luigi Bersani, die het podium betrad bij Due Agosto op de Piazza Medaglie d'Oro.
Lamberto Forni, voorzitter van ANPI Baricella, die de vlag van de partizanenvereniging vasthoudt, zegt: "Het is belangrijk om hier te zijn, omdat we antifascisten zijn en we dit bloedbad als fascistisch erkennen; het zit in ons DNA om bij dit verhaal aanwezig te zijn. Helaas bestaat na 45 jaar de indruk dat zelfs vandaag de dag sommige mensen de waarheid niet willen erkennen, maar wij kennen de waarheid nu."
In zijn laatste toespraak in het Palazzo d'Accursio, als voorzitter van de vereniging van nabestaanden van slachtoffers, kwam Paolo Bolognesi terug op de richtlijn van de directeur van het staatsarchief die het raadplegen van de uitspraken over de bomaanslag op het treinstation en andere zaken zou bemoeilijken. "Naar onze mening is het geen bureaucratisch obstakel, maar eerder een belemmering voor onze vooruitgang. Aangezien er nog steeds vooruitgang kan worden geboekt, lijkt het bijna alsof ze ons daarvan proberen te weerhouden. Voor sommigen zijn we te ver gegaan", stelde hij. Deze "richtlijnen zijn in strijd met de wet, omdat uitspraken openbare documenten zijn en als zodanig behandeld moeten worden; ze hebben geen geheimen om te bewaren", merkte Bolognesi op. "Het feit dat iemand een dergelijke uitspraak aanvraagt en maandenlang wacht om antwoord te krijgen op de vraag waarom die niet wordt gegeven, is volgens mij een stap in de richting van verhulling", concludeerde hij.
Vooraan de duizenden deelnemers aan de processie liep bus nummer 37, die op 2 augustus 1980, bestuurd door Agide Melloni, de lichamen van de overledenen op het station naar het mortuarium bracht.
Zoals ieder jaar was de processie naar het station van Bologna druk bezocht.
Het bloedbad in Bologna "is een obsceen, subversief bloedbad, dat door de magistraten als neofascistisch van aard is bestempeld." Minister Anna Maria Bernini benadrukte dit tijdens de demonstratie.
"Het lijkt me dat het beeld van vorig jaar bevestigd wordt. Aan de ene kant hebben we een juridische reconstructie die bevestigd wordt door de vonnissen, en aan de andere kant hebben we overheidsfunctionarissen die zich hiertegen verzetten", zegt historicus en schrijfster Benedetta Tobagi, die meeloopt in de processie. "Ik was er vorig jaar ook, en ik probeer er altijd bij te zijn wanneer dat mogelijk is. Hier zijn is een zeer indrukwekkende ervaring, omdat het niet alleen een retorische herinnering is. En ik ben hier niet alleen omdat het de 45e verjaardag is, maar ook omdat het het jaar is van Bellini's definitieve veroordeling. Dit bevestigt P2 als de aanstichter van het bloedbad. Dit is een plek waar geen retorische herinnering bestaat."
.
De processie vertrok onder applaus en arriveerde op de Piazza Medaglie d'Oro. Aan het hoofd van de processie stonden Paolo Bolognesi, de huidige voorzitter van de vereniging van families van de slachtoffers, en zijn plaatsvervanger, Paolo Lambertini, die hem zou vervangen.
Ik dank Bolognesi ook voor alles waar we het niet over eens zijn, want dat is democratie. Dank u wel. Ik ben het misschien niet met u eens over dingen waar ik niet in geloof, maar ik zal, zoals altijd, uw werk respecteren, omdat herinnering er centraal in staat. Namens deze regering zeg ik dat we niet bang zijn voor de waarheid. En tegen de families van de slachtoffers: uw wond is ook mijn wond.
Minister Bernini spreekt vanuit de binnenplaats van het Palazzo d'Accursio en spreekt haar dank uit: "Het is een eer en een bron van trots voor mij om hier de regering te vertegenwoordigen." Maar er breekt onmiddellijk een protest uit, waarbij een burger een spandoek omhoog houdt met de tekst: "Regering niet geloofwaardig op 2 augustus: net als toen, meer fascistische acties, medeplichtigheid met de NAVO en het P2-plan." De man herhaalt deze woorden, wat applaus uit het publiek oogst. Maar Bernini, sprekend vanuit de microfoon, zegt: "Ik ben het met geen woord eens, maar ik zal tot het einde vechten zodat u het kunt zeggen."
Michele de Pascale benadrukt dat dit de eerste keer is dat hij de regio vertegenwoordigt. Degenen die het bloedbad organiseerden "hadden geen rekening gehouden met de aard van dit land en deze stad. Ik denk niet dat iemand zich had kunnen voorstellen dat we hier vandaag zouden staan met de waarheid in onze handen. Niemand had het zich kunnen voorstellen, maar deze kracht is dankzij jullie en zegt zoveel over ons land. Emilia-Romagna is een land dat, zoals weinig andere, het slachtoffer is geworden van politiek terrorisme. Waarom zoveel haat? Omdat het een land is dat de waarheid liefheeft, en voor degenen die niet van vrijheid houden, kan dit land alleen maar een vijand zijn."
Elly Schlein, secretaris van de Democratische Partij, was ook aanwezig bij de herdenking van het bloedbad in Bologna. Ze was aanwezig in het Palazzo d'Accursio, het gemeentehuis, waar op 2 augustus de Memorial Day begon.
"We hebben een belangrijke conclusie bereikt" met de vonnissen van Cavallini en Bellini, benadrukte burgemeester Matteo Lepore van Bologna vanuit het Palazzo d'Accursio. En die is bereikt "dankzij de rechtbanken en familieverenigingen".
"Ik zal vanaf het podium spreken en na 45 jaar een lange toespraak houden", blikt Paolo Bolognesi vooruit, de aftredende voorzitter van de vereniging van families van slachtoffers. "Ik wilde de rechters van het Openbaar Ministerie bedanken die het onderzoek hebben geleid dat heeft geleid tot het proces tegen de aanstichters, waardoor we kunnen zeggen dat we de volledige achtergrond van het bloedbad kennen. Maar dit opent ook nieuwe scenario's en nieuwe processen die een deel van de geschiedenis van ons land zouden kunnen herschrijven. Wat de actuele gebeurtenissen betreft, ik heb telefonisch met minister Bernini gesproken over de wet die de kwestie van compensatie voor de families van de slachtoffers zou helpen oplossen. Piantedosi had gezegd dat die eind vorig jaar zou zijn opgelost."
Zoals gezegd vertrekt de processie dit jaar vanwege de tramwerkzaamheden aan de Via Indipendenza vanaf de Via Ugo Bassi. Terwijl instellingen en families van de slachtoffers zich verzamelen bij het Palazzo d'Accursio, bereidt de leider van de processie zich voor op de Via Ugo Bassi met het spandoek dat de jaarlijkse optocht van burgers naar het station opent: "Bologna vergeet niet." Velen hebben er al foto's van gemaakt en online gedeeld.
Dit jaar zal een minister uit Bologna de regering vertegenwoordigen bij de herdenking van het bloedbad in het treinstation: Anna Maria Bernini, minister van Universiteit en Onderzoek, ontmoette Paolo Bolognesi, voorzitter van de Vereniging voor Nabestaanden van Slachtoffers.
Iedereen die tegenwoordig door de hogesnelheidstreinhal van station Bologna loopt, komt gezichten tegen. Het zijn portretten van zo'n twintig slachtoffers van het bloedbad in het station , gemaakt door cartoonisten van de Academie voor Schone Kunsten van Bologna . "Het is schokkend om te bedenken dat veel van die mensen van onze leeftijd waren, en alleen omdat ze voorbijliepen toen de bom ontplofte, zijn ze er niet meer. Maar wat ons vooral raakte, was wat er na de explosie gebeurde, het gemeenschapsgevoel dat ontstond, representatief voor de geest van Bologna."
Manuela Basso was pas vijf jaar oud op 2 augustus 1980 en wachtte op de komst van haar vader. Hij was te laat, omdat hij zijn trein had gemist. Ze ging naar de wachtkamer om haar familie te bellen en te waarschuwen. Toen, om 10:25 uur, klonk de explosie. "Toen mijn moeder de tv aanzette, begreep ze het meteen en stortte in. Ze hadden een grote liefde." Manuela Basso vertrok vandaag op haar fiets vanuit Padua om zich bij de processie in Bologna aan te sluiten.
De definitieve uitspraken over het bloedbad van Bologna "zijn een eindpunt", maar de processen "vertellen ons ook veel over de betrokkenheid van staatsapparaten en de mate van politieke betrokkenheid bij de aanval." Na de processen die leidden tot de laatste uitspraken van het Hooggerechtshof voor Cavallini en Bellini, trekt advocaat Andrea Speranzoni , hoofd van het juridische team van de vereniging, conclusies.
"Ik weet het, maar ik heb het bewijs niet", schreef Pier Paolo Pasolini in 1974, in een commentaar op de staatsgrepen die volgden op de neofascistische aanslagen van die jaren. Vandaag de dag, met betrekking tot het bloedbad van 2 augustus, zelfs 45 jaar na de aanslag, "weten we het en hebben we het bewijs" van wie het bloedbad uitvoerde, inspireerde en financierde. Hoe en waarom de P2 Lodge en Licio Gelli de neofascisten betaalden om het bloedbad in Bologna uit te voeren en vervolgens het onderzoek misleidden om de waarheid te verbergen, zal worden onderzocht in een initiatief van Cantiere Bologna, dat vanavond na het traditionele concert op de Piazza Maggiore plaatsvindt en de titel draagt "Vandaag weten we het, en we hebben het bewijs".
Bologna krijgt een eigen herdenkingspark, naar het voorbeeld van dat in Buenos Aires, gewijd aan de verdwenenen en ingehuldigd in 2007. Het wordt gebouwd op het voormalige spoorwegemplacement van Ravone en zal het verhaal vertellen van alle terroristische en maffia-massamoorden in Italië, niet alleen die van 2 augustus. Het zal ook het herdenkingscentrum huisvesten, de thuisbasis van de archieven van de vereniging van families van slachtoffers die gisteren in de Republiek werd aangeroepen door vicepresident Paolo Lambertini , die vandaag de voorzitter, Paolo Bolognesi , zal opvolgen.
Vijfenveertig jaar na het bloedbad heeft Dolores D'Elia nog maar één wens: "De patiënten die op 2 augustus 1980 op de negende verdieping van het Maggiore Ziekenhuis werden opgenomen, weer te zien. En hun familieleden." Als 27-jarige verpleegster werden zij en haar collega's op die zogenaamd "rustige" zomerzaterdag geconfronteerd met een oorlogsscenario.
Voor het tweede jaar op rij is de route van de processie op 2 augustus gewijzigd vanwege de tramwerkzaamheden aan de Via Indipendenza. Deze keer vertrekt de processie vanaf de Via Ugo Bassi.
De herdenking van het bloedbad op het station begint kort na 8.00 uur in het Palazzo d'Accursio, waar de families van de slachtoffers samenkomen met ambtenaren. Dit jaar neemt minister Anna Maria Bernini van Bologna namens de regering deel. Vervolgens begint de processie, die dit jaar uitzonderlijk duizenden burgers van de Via Ugo Bassi naar de Piazza Medaglie d'Oro, voor het centraal station van Bologna, voert. Burgemeester Matteo Lepore en de voorzitter van de familiesvereniging, Paolo Bolognesi, houden vervolgens officiële toespraken. Deze toespraken worden om 10.25 uur onderbroken door het drievoudige fluitsignaal van een locomotief, waarmee een minuut stilte in acht wordt genomen.
Aansluitend worden om 10.50 uur kransen gelegd in de wachtkamer van het station waar de bom ontplofte, en op het eerste perron, vlakbij de gedenksteen ter nagedachtenis aan spoorwegarbeider Silver Sirotti, die omkwam bij de treinramp met de Italicus. Om 11.15 uur wordt een mis opgedragen door kardinaal Matteo Maria Zuppi in de kerk van San Benedetto aan de Via Indipendenza.
Op de 45e verjaardag van het bloedbad op het treinstation van Bologna valt Paolo Bolognesi, aftredend voorzitter van de vereniging van families van de slachtoffers, de regering rechtstreeks aan: "De strategie van spanning is nog niet voorbij. Wij zitten er middenin; houd in gedachten wat de regering doet."
epubblica
